Zaskakujące błędy w dokumencie Agencji Praw Podstawowych UE na temat dyskryminacji LGBTI

Agencja Praw Podstawowych Unii Europejskiej (FRA) zaprezentowała przed kilkoma miesiącami dokument poświęcony dyskryminacji grup LGBTI w Europie. Został on opublikowany równocześnie z przyjętą przez Komisję Europejską „Listą Działań na rzecz osób LGBTI” i służył jako uzasadnienie do podjęcia szczególnych działań na rzecz zwalczania dyskryminacji tych grup. Przedstawiona w dokumencie argumentacja prawna zawiera jednak szereg zaskakujących błędów, a przytoczone badania sondażowe zostały przeprowadzone w sposób niepoprawny metodologicznie i nie były reprezentatywne.

Dokument Protection against discrimination on grounds of sexual orientation, gender identity and sex characteristics in the EU. Comparative legal analysis. Update 2015 został opublikowany przez Agencję Praw Podstawowych w grudniu ubiegłego roku. Przedstawione w nim argumenty dowodzą tezy, że członkowie grup LGBTI są wielowymiarowo dyskryminowani w Państwach Członkowskich UE.

Na potwierdzenie tego stanowiska autorzy dokumentu przywołują odpowiedzi udzielone w ramach badania sondażowego. Zostało ono przeprowadzone w oparciu internetowy, ogólnodostępny kwestionariusz, którego wypełnienie respondenci mogli rekomendować innym osobom. W konsekwencji, próba nie miała charakteru reprezentatywnego. Co więcej, zadawane w kwestionariuszu pytania w istotnej części nie dotyczyły zdarzeń, ale subiektywnych odczuć respondentów.

Autorzy wielokrotnie posługują się pojęciem „tożsamości genderowej”, powołując się na zakaz dyskryminacji ze względu na tę przesłankę wynikający z przepisów Karty Praw Podstawowych. Tymczasem, choć zawarte w art. 21 tego dokumentu  wyliczenie cech chronionych ma jedynie charakter przykładowy, podkreślić trzeba, że w całej Karcie Praw Podstawowych w ogóle nie występuje termin „gender” ani „tożsamość genderowa”. W tym kontekście autorzy prowadzą też budzącą wątpliwości wykładnię dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/29/UE, mylnie stwierdzając, że zawiera ona w części normatywnej przepisy wprost określające „tożsamość genderową” jako przesłankę chronioną. W wykładni dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady  2004/38/WE pominięto także niezwykle istotną kompetencję państwa do określenia zasad ułatwiania swobodnego przepływu osób, która pozwala uzależnić traktowanie takiego związku przez organy wewnętrzne od jego uregulowania na gruncie krajowym.

Przypadki działań na rzecz obrony prawnej tożsamości małżeństwa jako związku kobiety i mężczyzny w państwach członkowskich (m.in. Litwa, Łotwa, Portugalia) zostały w dokumencie określone jako „przejawy homofobii”.

Dokument nie posiada jakiejkolwiek mocy prawnej, ale jako publikacja oficjalnej instytucji unijnej może stanowić punkt odniesienia dla unijnego prawodawstwa.